ლარისა ყირმელაშვილი

მეცნიერ თანამშრომელი, აკადემიური დოქტორი ქიმიაში

ბიოინფორმატიკის ლაბორატორია

მოკლე ბიოგრაფია

ლარისა ყირმელაშვილი დაიბადა 1948 წლის 3 აპრილს ქ. თბილისში მოსამსახურის ოჯახში. 1955 წელს შევიდა ქ. თბილისის  მე-4 საშუალო სკოლაში, 1959 წელს საცხოვრებელი ადგილის შეცვლის გამო გადავიდა ქ.თბილისის 51-ე საშუალო სკოლაში, რომელიც დაამთავრა 1966 წელს.  1966-1971 წლებში სწავლობდა ივ.ჯავახიშვილის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ქიმიის ფაკულტეტზე, რომელიც დაამთავრა სპეციალობით ფიზიკური ქიმია. 1971-1972 წლებში მუშაობდა  ქარხანა „მიონში“ ტექნოლოგად. 1972 წლიდან მუშაობა დაიწყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ფიზიოლოგიის ინსტიტუტში,  ბიოფიზიკის განყოფილებაში. ამჟამად მუშაობს ივანე ბერიტაშვილის ექსპერიმენტული ბიომედიცის ცენტრში მეცნიერ მუშაკის თანამდებობაზე. მისი სამეცნიერო ინტერესის სფეროს წარმოადგენს ბიოსამედიცინო დანიშნულების მასალების სინთეზი და კვლევა ბუნებრივი ამინომჟავების საფუძველზე, კონკრეტულად კი ბიომსალების სინთეზის საინტერესო და პერსპექტიული მეთოდის - ოქსაზოლინონური მეთოდის  შემუშავება და მისი საშუალებით სხვადასხვა სტრუქტურისა და  თვისებების  ბიომასალების მიღება. სამეცნიერო მოღვაწეობის პერიოდში გამოქვეყნებული აქვს 18 სამეცნიერო   ნაშრომი, მონაწილეობა აქვს მიღებული საერთაშორისო და რესპუბლიკურ კონფერენციებში.  


სამეცნიერო  ინტერესის სფერო

ლ. ყირმელაშვილის სამეცნიერო ინტერესის სფერო  მოიცავს  ბიოსამედიცინო  მასალების სინთეზსა და კვლევას ბუნებრივი ამინომჟავების საფუძველზე. ლ.ყირმელაშვილის  მიერ  შემუშავებულ იქნა ბიოსამედიცინო მასალების სინთეზის საინტერესო და პერსპექტიული მეთოდი - ოქსაზოლინონური მეთოდი, რომელიც შესაძლებლობას იძლევა  ამინომჟავების საფუძველზე მივიღოთ  მრავალფეროვანი სტრუქტურის პოლიამიდები პოლიადიტიური რეაქციის გამოყენებით, თანამდე პროდუქტების გამოყოფის გარეშე რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ბიოსამედიცინო დანიშნულების მასალების კონსტრუირების თვალსაზრისით. მეთოდის მნიშვნელოვანი თავისებურებაა ის, რომ პოლიკონდენსაციის პროცესში ხდება ფერმენტული დეგრადაციის უნარის მქონე პეპტიდური ბმების ჩამოყალიბება პოლიმერების მთავარ ჯაჭვში.  რაც შესაძლებლობას იძლევა თავიდან ავიცილოთ პეპტიდების სინთეზის მრავალსაფეხურიანი და შრომატევადი პროცესი.
ახალი მასალები მნიშვნელოვნად აფართოებენ  AABB  ბიომასალების გამოყენების სფეროს. დაბალმოლეკულური  მასალები ბის-აზლაქტონების საფუძველზე  საინტერესოა ფხვნილოვანი წამლით დატვირთული იაფი და ადვილად მისაღები კომპოზიციების მისაღებად. მიღებული პოლიმერები  განსაკუთრებით გამოსადეგია ანტიბაქტერიული კომპოზიციების მისაღებად  ღრმა ჭრილოლობებისა და ღრმულების მკურნალობისათვის. მაღალმოლეკულური ბის-აზლაქტონის საფუძველზე მიღებული მოდიფიცირებული ჰიდროფობური მასალები შეიძლება გამოყენებულ იქნენ სპეციალური ქირურგიული, საშუალო სიჩქარით რესორბირებადი  მოწყობილობების კონსტრუირებისათვის, ისევე როგორც იმდენად ჰიდროფობური წამლის გამოყოფის სისტემებისათვის, რომ მოხდეს   წამლის უკონტროლო გამოყოფის დათრგუნვა. მასალები ბის-აზლაქტონის საფუძველზე მაღალპოტენციურებია წამლის მიწოდების კონტეინერების, მიკროსფეროების და ნანონაწილაკების  კონსტრუირებისათვის და სხვ.

პუბლიკაციები

1. Т.А.Хосруашвили, Л.И.Кирмелашвили, Д.П.Харадзе , Д.Кацарава. 1989. О реационной способности 4,4-дизамещенных 2,2-п-фенилен(бис-оксазолин-5-он)ов. Сообщения АН ГССР, т.136, №2, с.330-332.
2. М.Г.Бурчуладзе, Н.А.Галатенко,Н.Н.Буфиус, Л.И.Кирмелашвили, Д.П.Харадзе , Г.А.Пхакадзе, Л.А.Эдилашвили, Р.Д.Кацарава. 1989. Оценка  биосовместимости полиамида на основе производных a-аминокислот in vitro и in vivo. Изв.АН ГССР, сер. биол. т.15, №6, с.375-379.
3. П.Чефелин, Б.Масарж, Д.П.Харадзе,   Р.Д.Кацарава Л.И.Кирмелашвили, Т.Н.Омиадзе, М.Г.Бурчуладзе, Л.А.Эдилашвили,. 1986. Синтез и исследование биодеструкции полиамидов, содержащих ферментативно расщепляемые пептидные связи в основных цепях макромолекул (азлактонный метод). Поликондесационные процессы. Изд.Болгарской АН, София,с. 66-76.
4. Р.Д.Кацарава, Д.П.Харадзе,  Л.И.Кирмелашвили,  М.М.Заалишвили. 1985.  Гетероцепные полимеры на основе природных аминокислот. Оксазолиноновый метод синтеза полиамидов, содержащихферментативно расщепляемые связи в основных цепях макромолекул. Acta Polymerica, v.36, #1,p.29-38.
5. Р.Д.Кацарава, Д.П.Харадзе, Л.И.Кирмелашвили, Т.М.Бендиашвили, М.М.Заалишвили. 1984. Синтез полиамидов содержащих   ферметативно расщепляемые связи пептидного типа в основных цепях макромолекул. Сообщения АН ГССР, т.114, №2, с.321-324.
6. Н.Г.Медзмариашвили, Л.И.Кирмелашвили, Д.П.Харадзе, .Ц.А.Гогуадзе, Р..Д. Кацарава. 1992. Синтез новых полиангидридов. Высокомолек. соед.,Б34, №6, с.3-4.
7. R..Katsarava, D.Kharadze, L.Kirmelashvili, N.Medzmariashvili, Ts.Goguadze, G.Tsitlanadze. 1993. Polyamides from 2,2’-p-phenylenebis(5-oxazolone)s and  N,N’-bistrimethyl-silylated diamines. Synthesis of polyamides containing dipeptide links in the main chains. Macromol. chem. v 194, p.143-150.
8. Д. Харадзе, Л.Кирмелашвили, Н.Медзмариашвили, В.Беридзе, и др. 1999. Биоаналогичные полимеры  на основе   a-аминокислот. Синтез и изучение  a-химотрипсинолиза регулярных полиэфирамидов на основе фенилаланина, диолов и терефталевой кислоты. Высокомолек. соед., т.41А,  № 9, с. 1388-1396.  
9. D.Kharadze, L.Kirmelashvili, N.Medzmariashvili, V.Beridze, G.V.Tsitlanadze, D.Tugushi,C.C.Chu, R.Katsarava; 1999. Synthesis and chymotrypsinolysis of regular poly(ester amide)s based on phenilalanine, diols and terphtalic acid. Polymer Sci., Ser. A. vol. 41, N 9, pp. 883-890,
10. T.Силагадзе, З.Берия, В.Кенчадзе, Л.Кирмелашвили. 2004 Особенности противоправных действии болных шизофрении в зависимости от их мотивации. Georgian Medical News No 1 (106). c.70-73
11.   T.Zaalishvili,  D.Kharadze,  T.Khostaria,   N.Arabuli, K.Kolkhidashvili, K.Kutalia, T.Omiadze, L.Kirmelashvili, L.Edilashvili, G.Zaalishvili, Z.Tsetskhladze. 2005. Design of indole derivatives and studing their  inhibitory   ability  of   poly(ADP-ribosyl)ation reaction. Bull. Georg. Acad. Sci., v.172, N 2, p. 314-316.
12. ე.ჩხაიძე, დ.ხარაძე, ნ.ნეფარიძე, ლ.ყირმელაშვილი. 2008. უჯერი, ბიოდეგრადირებადი პოლიესტერამიდი ფუმარის მჟავას,  L-ლეიცინისა და 1,6-ჰექსანდიოლის საფუძველზე. სტუ შრომები N1(467), 48-51.
13. ნ.ოჩხიკიძე, გ.ჯოხაძე, გ.ოთინაშვილი, ლ.ყირმელაშვილი, რ.ქაცარავა. ახალი ფუნქციური პოლიესტერამიდების სინთეზი O,O’-დიაცილ-ბის-გლიკოლის მჟავების აქტივირებული დიესტერების საფუძველზე. საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის მაცნე, ქიმიის სერია, 2010, ტ.36, N 4, 452-460.

14. D. Kharadze, T. Memanishvili,K. Mamulashvili, T.Omiadze, L. Kirmelashvili, Z. Lomtatidze, R. Katsarava. 2015. In vitro antimicrobial activity study of some new arginine-based biodegradable poly(ester urethane)s and poly(ester urea)s. J. Chem. Chem. Eng. 9,  524-532 doi: 10.17265/1934-7375/2015.08.008.
15. Darejan Kharadze, Tamar Memanishvili, Ketevan Mamulashvili, Tina Omiadze, Larisa Kirmelashvili, Zaur Lomtatidze. 2017. Amino acid-based biodegradable polycathions with antimicrobial activity, Bulletin of the Georgian National Academy of Science, ,v.11, #3, p.132-138.
16. Darejan Kharadze, Larisa Kirmelashvili,Tina Omiadze, Sophio Kobauri,Ramaz Katsarava. 2018. Synthesis of the polyamide and poly(ester amide) on the basis of 2,2’-p-phenylene-bis-[4,4-dimethyl-5(4H)-oxazolinone].Systemic, cellular and molecular mechanisms of physiological functions and their disorders (Proceedings of I.Beritashvili center for experimental Biomedicine); Editors:N.P.Mitagvaria and N.G.Nachkebia;Nova Science Publishers, Inc.ISBN: 978-1-53614-395-9
17. დ. ხარაძე, თ. ომიაძე, ლ. ყირმელაშვილი, რ. ქაცარავა. 2020. ხელოვნური პოლიმერები  ალფა-ამინომჟავების საფუძველზე - ცილების ბიომიმეტიკები. საქართველოს  მეცნიერებათა  ეროვნული  აკადემიის  მაცნე. ტ. 46, # 5-6, გვ.357-369;
18. Darejan Kharadze, Tina Omiadze, Larisa Kirmelashvili, Ramaz Katsarava. 2021.  Biomimetics made of α-amino acids for biomedical use. Nova Science Publishers (in press).